Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu - 17 listopada
CZY WIESZ, ŻE PRZECIĘTNY PALACZ ŻYJE 10 LAT KRÓCEJ NIŻ OSOBA NIEPALĄCA? KAŻDY PAPIEROS KOSZTUJE 11 MINUT ŻYCIA!

4 marca - Światowy Dzień Otyłości.
Otyłość to nieprawidłowe i nadmierne zgromadzenie się tkanki tłuszczowej w organizmie powstające najczęściej w wyniku nadmiernego spożycia produktów wysoko energetycznych. Obecnie zaliczana jest do chorób przewlekłych i cywilizacyjnych.
Nadwaga i otyłość mogą spowodować trudności z koncentracją, brak energii, spadek nastroju, a nawet depresję. To schorzenie dotyka nawet 50% osób cierpiących z powodu otyłości. Najważniejsze, by pamiętać, że otyłość to poważna choroba, której nie można lekceważyć. Nieleczona może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych, a nawet do śmierci. Dlatego od najmłodszych lat należy zadbać o właściwe nawyki żywieniowe i dobrą sprawność fizyczną.
Problem otyłości i nadwagi dotyczy 10 proc. dzieci i młodzieży na świecie. Szacuje się, że do 2025 r. będzie 177 milionów 5 – 17 latków z nadwagą oraz 91 milionów z otyłością.
Według Światowej Organizacji Zdrowia, w Europie otyłość dotyka przeciętnie jednego na trzech chłopców i jedną na pięć dziewczynek w wieku od sześciu do dziewięciu lat. Tak szybkie tępo wiąże się ze wzrostem liczby zachorowań na choroby związane z otyłością. Odnosząc się do tempa wzrostu otyłości przewiduje się, że w 2025 r. ok. 12 milionów dzieci będzie miało nieprawidłową tolerancję glukozy, 4 miliony zachoruje na cukrzycę typu 2, 27 milionów będzie miało nadciśnienie, a u 38 milionów dojdzie do stłuszczenia wątroby lub nagromadzenia tłuszczu w tym organie.
Żywienie – nadmierne spożywanie kalorii w stosunku do potrzeb, ale i nieprawidłowy skład diety (nasycone kwasy tłuszczowe, węglowodany proste), nieodpowiednia liczba posiłków w ciągu dnia (zbyt długie przerwy między posiłkami, niejedzenie śniadań).
Styl życia – zbyt mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia, mała ilość snu.
Czynniki ryzyka otyłości
1. okres prenatalny i okołoporodowy
• mała masa urodzeniowa (hipoteza Barkera – przystosowanie- mniejsze zużywanie energii);
• duży przyrost masy ciała u matki w czasie ciąży, nadwaga lub otyłość przed zajściem w ciążę, duża masa urodzeniowa matki! – przenoszenie otyłości;
• palenie papierosów przez matkę;
• antybiotykoterapia u matki w II lub III trymestrze ciąży;
• cukrzyca ciążowa u matki;
• duża masa urodzeniowa;
• poród przez cięcie cesarskie (nieprawidłowa kolonizacja przewodu pokarmowego przez bakterie).
2. okres niemowlęcy i wczesnego dzieciństwa
• antybiotykoterapia wczesna (pierwsze 2 lata życia – zaburzenie mikrobioty jelitowej);
• niekarmienie piersią (brak protekcyjnego dziania adipokin);
• krótki sen dziecka w okresie niemowlęcym (< 12 godzin);
• szybki przyrost masy ciała (>9 kg w pierwszych 2 latach życia);
3. okres przedszkolny i szkolny
• otyłość rodziców (ryzyko u dziecka 70%) – przenoszenie otyłości;
• mała liczba rodzeństwa (jedynaki);
• wyższy poziom dochodów (Polska); kraje o wysokim poziomie dochodów – niski status socjoekonomiczny, niski poziom wykształcenia;
• niejedzenie śniadań;
• dieta wysokokaloryczna, napoje słodzone;
• rzadkie jedzenie wspólnie z rodzicami;
• mała aktywność fizyczna;
• ekspozycja na reklamy żywności/ słodyczy;
• krótki sen.
4. okres dorosłości
• nadwaga;
• rzucenie palenia;
• nadwaga lub otyłość w dzieciństwie;
• alkohol w nadmiarze;
• tryb życia (dieta, aktywność fizyczna);
• krótki sen
- słodzone napoje oraz posiłki typu fast-food
Do spożywania słodzonych napojów każdego dnia przyznaje się 19 procent badanych. Codzienne wypijanie szklanki słodzonego napoju (330 ml) to dodatkowe spożycie w ciągu roku kilkunastu kilogramów cukru!
- zbyt małą ilość warzyw i owoców w codziennej diecie
W 2014 roku zaledwie 38 proc. badanych europejskich nastolatków jadło codziennie owoce, a 36 proc. warzywa. To właśnie warzywa i owoce stanowią nieocenione źródło witamin i minerałów tak potrzebnych do prawidłowego rozwoju.
- brak aktywności fizycznej
Tylko 15 proc. młodych Europejek jest aktywnych a wśród chłopców odsetek ten sięga 25 proc. Aktywność fizyczna dzieci i młodzieży spada z wiekiem.
Zgodnie z zaleceniami WHO właściwy poziom aktywności to 60 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego każdego dnia.
- siedzący tryb życia
Młodzi ludzie spędzają około 60 proc. swojego dnia siedząc. Aż ponad 80 procent 15-letnich chłopców i 70 proc. dziewczynek spędza przed ekranem komputera czy tabletu ponad dwie godziny dziennie. Od 2002 roku odsetki te drastycznie poszybowały w górę, co wiąże się m.in. z rozpowszechnieniem internetu i komputerów, jak i ze spadkiem zainteresowania tradycyjną telewizją. Badania dowodzą, że większość młodych ludzi nie wyrasta z problemu otyłości a czterech na pięciu otyłych nastolatków będzie miało problemy z wagą w wieku dorosłym.
wg 4 zasad profesora Bergera (4 x U)
- Urozmaicenie – produkty z każdej z grup piramidy zapewnią pokrycie energetyczne i dostarczą składników odżywczych koniecznych do wzrostu i rozwoju;
- Umiar – spożywanie ww. produktów w zalecanych ilościach, aby nie dostarczać nadmiaru energii;
- Unikanie – tłuszczów zwierzęcych (fast-foody, podroby, twarde margaryny, ciastka), cukru, słodzonych napojów, słodyczy;
- Uregulowanie – posiłki o stałych porach, 4-5/ dobę, przerwy między posiłkami 3-4 godziny.
- ograniczenie białka w diecie niemowląt i dzieci – niemowlęta żywione sztucznie otrzymują ok. 1,5 x więcej białka w diecie niż żywione mlekiem matki, a nadmiar białka zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości. Regulacja Komisji Europejskiej z 2015 r. ogranicza maksymalną zawartość białka w mleku początkowym do 2,5 g /100 kcal;
- ograniczenie cukru w diecie dzieci – regulacja prawna z 2015 r. dotycząca wartości odżywczej posiłków w szkołach i przedszkolach. Według WHO cukry wolne mogą dostarczać maksymalnie dobowo 5% energii z diety = ok. 25 g/ dobę = np. 1 słodzony jogurt! (cukier wolny = cukier stosowany przez producenta żywności + konsumenta + zawarty w naturalnych produktach);
profilaktyka drugorzędowa polega na wczesnej diagnozie i wczesnym leczeniu choroby, aby nie dopuścić do jej zaawansowania
- badania przesiewowe w kierunku nadwagi i otyłości, nadciśnienia
W walce z otyłością warto zwrócić uwagę na to, aby:
- spożywać posiłki w niewielkich objętościowo i mało kalorycznych porcjach, o regularnych porach (4-5 posiłków, co 3-4 godziny);
- śniadanie jeść maksymalnie godzinę po wstaniu, kolację 3-4 godziny przed snem;
- nie przejadać się i nie podjadać między wyznaczonymi porami posiłków;
- ograniczyć spożywanie tłuszczu i cukru w postaci tłustych mięs, pełnotłustych produktów mlecznych i słodyczy;
- zdrowy posiłek był bogaty w warzywa i owoce;
- tłuszcze spożywać w postaci surowej, jako np. dodatek do surówek, dobrym źródłem tłuszczu są oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki, awokado;
- wypijać minimum 1,5 litra płynów dziennie;
- pamiętać o codziennej aktywności fizycznej;
spadek masy ciała powinien być stopniowy i łagodny, gdyż szybka utrata masy ciała może prowadzić do tzw. efektu jojo, czyli powrotu do tej samej lub większej wagi ciała.